Το Δημόσιο χρέος της Κύπρου αλλά και η ανεργία αναμένεται να καταγράφουν σημαντική αυξητική τάση, επισημαίνεται στην έκθεση μηχανισμού επαγρύπνησης (ΕΜΕ) της Κομισιόν στο πλαίσιο του δεύτερου ετήσιου κύκλου της Διαδικασίας Μακροοικονομικών Ανισορροπιών(ΔΜΑ) 2013.
Σύμφωνα με την έκθεση, απαιτούνται εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις των εξελίξεων όσον αφορά τη συσσώρευση και την αποδόμηση των μακροοικονομικών ανισορροπιών σε 14 κράτη μέλη της ΕΕ: Βέλγιο, Βουλγαρία, Γαλλία, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Κύπρο, Μάλτα, Ουγγαρία, Σλοβενία, Σουηδία και Φινλανδία.
Στην έκθεσή της για την Κύπρο, σημειώνεται ότι το Μάιο του 2012, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Κύπρος αντιμετωπίζει πολύ σοβαρές ανισορροπίες, ιδίως όσον αφορά τις εξελίξεις που σχετίζονται με την εξωτερική της θέση, τα δημόσια οικονομικά και τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Σημειώνεται ότι στον πίνακα με τους αναθεωρημένους δείκτες, αρκετοί δείκτες είναι πάνω από τα ενδεικτικά όρια, δηλαδή το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της χώρας, το μερίδιο στην αγορά εξαγωγών, η ροή πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα, το χρέος του ιδιωτικού τομέα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης.
Η έκθεση επισημαίνει ότι οι απώλειες στο μερίδιο αγοράς των εξαγωγών οφείλονται κυρίως στο ισοζύγιο αγαθών που διατηρεί πτωτική τάση, ενώ η Κύπρος συνεχίζει να καταγράφει πλεονάσματα στο εμπόριο υπηρεσιών. Σύμφωνα με την έκθεση, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών προβλέπεται να μειωθεί κατά τα επόμενα χρόνια.
Αναφέρει ακόμη ότι οι απώλειες ανταγωνιστικότητας τιμών και κόστους έχουν σημειώσει πρόσφατα μια χαλάρωση, ενώ το πάγωμα μισθών στον δημόσιο τομέα συνέβαλε στη συγκράτηση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και σε τομείς που έχουν να κάνουν με τις εξαγωγές.
Ωστόσο, σημειώνεται ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για στήριξη της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας δεν έχουν υλοποιηθεί.
Παράλληλα, η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της Κύπρου (με αρνητικό πρόσημο) επιδεινώνεται με γοργούς ρυθμούς, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για την βιωσιμότητα της εξωτερικής θέσης της χώρας.
Η καθαρή διεθνής επενδυτική θέση της χώρας έχει επιδεινωθεί λόγω του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, αλλά και λόγω των ζημιών που κατέγραψαν οι τράπεζες στο εξωτερικό, επισημαίνεται.
Σε ό,τι αφορά το δημόσιο χρέος σημειώνεται ότι είναι πάνω από το όριο της Συνθήκης και αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά.
Αναφορικά με την ανεργία, η Επιτροπή επισημαίνει ότι έχει σημειώσει σημαντική αύξηση πρόσφατα, και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω.
Επίσης, αναφέρει ότι περαιτέρω επιπτώσεις από την έκθεση του τραπεζικού τομέα της Κύπρου στην Ελλάδα, αλλά και περαιτέρω επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας θα αυξήσουν τους κινδύνους και θα καταστήσουν τη διαρθρωτική προσαρμογή ακόμη δυσκολότερη.
Επιπρόσθετα, η έκθεση αναφέρει ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας στην Κύπρο είναι ένας από τους πιο προωθημένους σε μόχλευση στην ΕΕ.
Η έκθεση επισημαίνει ότι μετά από επίσημη αίτηση χρηματοδότησης που κατέθεσε η Κύπρος στις 25 Ιουνίου του 2012, η χώρα διαπραγματεύεται ένα πρόγραμμα οικονομικών πολιτικών για την αντιμετώπιση των οικονομικών, δημοσιονομικών και διαρθρωτικών προκλήσεων.
Σε γενικές γραμμές, η Επιτροπή θεωρεί ότι είναι χρήσιμο, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τις πολύ σοβαρές ανισορροπίες που επισημάνθηκαν τον Μάιο, να εξετάσει περαιτέρω τους κινδύνους και να προχωρήσει στην χαλάρωση των ανισορροπιών σε μια σε βάθος ανάλυση, καταλήγει η έκθεση.
Στην Εκθεση Μηχανισμού Επαγρύπνησης, η ανάλυση βασίζεται σε έναν πίνακα αποτελεσμάτων που περιλαμβάνει έντεκα μακροοικονομικούς δείκτες εστιαζόμενους στις εξελίξεις όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα, τον δανεισμό, τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων, τις προσαρμογές και τις διασυνδέσεις με τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Χρησιμοποιώντας αυτόν τον πίνακα αποτελεσμάτων ως σημείο εκκίνησης, η Επιτροπή αξιολογεί τη μακροοικονομική κατάσταση, αντλώντας στοιχεία από πρόσθετες πληροφορίες και δείκτες και λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις ειδικές συνθήκες κάθε χώρας.
Στην ΕΜΕ, η Επιτροπή εντοπίζει κράτη μέλη στα οποία η μακροοικονομική κατάσταση χρειάζεται περαιτέρω εξέταση, με εμπεριστατωμένη επισκόπηση, χωρίς να προδικάζονται τα αποτελέσματα.
Μόνον μετά τις εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις την προσεχή άνοιξη, θα αποφανθεί η Επιτροπή σχετικά με την ύπαρξη υπερβολικών ή μη ανισορροπιών και θα προβεί σε συστάσεις ενδεδειγμένης πολιτικής.
Από την ΕΜΕ προκύπτει σαφώς ότι σημειώνεται πρόοδος στην προσαρμογή των μακροοικονομικών ανισορροπιών.
Τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών εμφανίζουν μείωση στις χώρες με τις μεγαλύτερες εξωτερικές ανισορροπίες, στηριζόμενη σε βαθμιαία βελτιούμενες εξαγωγικές επιδόσεις και σε ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, ενώ είναι σε εξέλιξη η διόρθωση στην αγοράς κατοικίας.
Ωστόσο, αυτή η διαδικασία επανεξισορρόπησης, η οποία αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη μακροπρόθεσμα, απέχει ακόμη πολύ από την ολοκλήρωσή της.
Βραχυπρόθεσμα, θα εξακολουθήσει να επιβαρύνει την ανάπτυξη και την απασχόληση σε αρκετές χώρες. Η πραγματοποιούμενη προσαρμογή περιλαμβάνει στοιχεία τόσο κυκλικού όσο και διαρθρωτικού χαρακτήρα, αν και στις περισσότερες χώρες φαίνεται να επικρατούν οι διαρθρωτικές διορθώσεις.
Παράλληλα με την προσαρμογή στα κράτη μέλη με μεγάλα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, τα εξωτερικά ισοζύγια αρκετών κρατών μελών που εμφανίζουν πλεόνασμα παρουσιάζουν διαρκή υποχώρηση, αν και με βραδύτερο ρυθμό.
Από την αυξανόμενη βαρύτητα της εγχώριας ζήτησης στην οικονομική δραστηριότητα των πλεονασματικών χωρών και τις σχετικά δυναμικές αυξήσεις των αμοιβών προκύπτει ότι η συμβολή των πλεονασματικών χωρών στη διαδικασία επανεξισορρόπησης ενδέχεται να αυξηθεί κατά τα επόμενα χρόνια.
Τα 14 κράτη μέλη για τα οποία η Επιτροπή θα κινήσει τη διαδικασία εμπεριστατωμένης επισκόπησης αντιμετωπίζουν διαφορετικές προκλήσεις και δυνητικούς κινδύνους.
Για δώδεκα από αυτά, διενεργήθηκε ήδη εμπεριστατωμένη ανάλυση στη ΔΜΑ 2012, και διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν ανισορροπίες – διαφορετικής φύσεως και σοβαρότητας. Στις χώρες αυτές δόθηκαν πολιτικές κατευθύνσεις μέσω των ειδικών συστάσεων για κάθε χώρα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου τον Μάιο.
Η Επιτροπή θεωρεί χρήσιμο να εξετάσει πάλι ενδελεχώς τους συναφείς κινδύνους και την σημειούμενη πρόοδο όσον αφορά τη διόρθωση των ανισορροπιών στα εν λόγω κράτη μέλη.
Οι χώρες που υπόκεινται σε εποπτεία, στο πλαίσιο προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής που χρηματοδοτούνται από επίσημες πηγές, δεν αξιολογούνται στην ΕΜΕ. Οι εν λόγω χώρες είναι η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ρουμανία. Με την προσέγγιση αυτή αποφεύγεται η επικάλυψη των διαδικασιών και των υποχρεώσεων υποβολής εκθέσεων, πράγμα το οποίο συνάδει με τα προβλεπόμενα στην πρόταση της Επιτροπής, τη λεγόμενη «δέσμη δύο μέτρων», που εστιάζεται στους μηχανισμούς εποπτείας στη ζώνη του ευρώ.
Η Ισπανία εξετάζεται στην ΕΜΕ, εφόσον η επίσημη χρηματοδότηση που παρέχεται προορίζεται ειδικά για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
Εξετάζονται επίσης η Κύπρος και η Ουγγαρία, αφού δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις για χορήγηση χρηματοδοτικής συνδρομής.
Τα συμπεράσματα της έκθεσης του μηχανισμού επαγρύπνησης θα συζητηθούν στο πλαίσιο της Ευρωομάδας και του Συμβουλίου ECOFIN. Η Επιτροπή διαβιβάζει επίσης την έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Η Επιτροπή θα εκπονήσει τις ειδικές εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις για κάθε χώρα, οι οποίες αναμένεται να δημοσιευθούν την άνοιξη, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.