Τα
διαρθρωτικά μέτρα της Τρόικας και οι
μελλοντικές επιπτώσεις
25
Σεπτέμβριος
alitheia
Η
συζήτηση για τις προτάσεις της τρόικας
έχει φορτίσει έντονα το πολιτικό σκηνικό,
κυρίως δηλαδή από πλευράς ΑΚΕΛ. Όλες οι
πολιτικές δυνάμεις αναμένουν τη σύσκεψη
αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
για να ενημερωθούν τόσο για τις προτάσεις
της τρόικας (επισήμως διότι όλες έχουν
διαρρεύσει), όσο και το σχέδιο που
ετοίμασε το οικονομικό επιτελείο της
κυβέρνησης ως αντιπροτάσεις σε εκείνες
της τρόικας..
Επειδή
ένα μη συγκυριακό πρόβλημα της κυπριακής
οικονομίας είναι τα χρονίζοντα διαρθρωτικά
προβλήματα, ο Ειδικός Συνεργάτης της
«Αλήθειας» έθεσε τα μέτρα που προτείνει
η τρόικα στο μικροσκόπιο και αναλύει
τις μελλοντικές επιπτώσεις από αυτά
στην περίπτωση που εφαρμοστούν. Αρκετές
από τις προτάσεις έχουν τεθεί προς
συζήτηση και στο παρελθόν από οικονομολόγους
και ακαδημαϊκούς.
Τα
διαρθρωτικά μέτρα είναι απαραίτητα για
να διασφαλίσουν τη μακροπρόθεσμη
βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών,
ώστε ο δημόσιος τομέας να μπορέσει
μελλοντικά να παρέχει την κατάλληλη
υποστήριξη για βιώσιμη και ισορροπημένη
ανάπτυξη της Κυπριακής οικονομίας.
ΣΥΝΤΑΞΙΟΔΟΤΙΚΟ
Όσον
αφορά το συνταξιοδοτικό σύστημα και
την ευθυγράμμιση του Κυβερνητικού
Σχεδίου Συντάξεων με το Γενικό Σχέδιο
Κοινωνικών Ασφαλίσεων, θα αποτελέσει
αποκατάσταση κοινωνικής δικαιοσύνης.
Με πρόσφατο νόμο που έχει ψηφισθεί, οι
νεοεισερχόμενοι στη δημόσια υπηρεσία
θα εντάσσονται από τώρα και στο εξής
στο Σχέδιο Συντάξεων του Ταμείου
Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Άρα είναι λογικό
και οι υφιστάμενοι δημόσιοι υπάλληλοι
να ενταχθούν και αυτοί με τη σειρά τους
στο ίδιο σχέδιο και να μην έχουμε
εργαζόμενους δύο ταχυτήτων στο δημόσιο.
Με τον τρόπο αυτό, όλοι οι εργαζόμενοι,
τόσο του δημόσιου τομέα, όσο και του
ιδιωτικού τομέα θα είναι ενταγμένοι
στο ίδιο συνταξιοδοτικό σχέδιο. Το
γεγονός αυτό και μόνο, συνιστά κοινωνική
δικαιοσύνη.
Έτσι
και αλλιώς, οι εργαζόμενοι στο δημόσιο
δεν θα χάσουν κανένα από τα κεκτημένα
τους δικαιώματα. Αυτά που δικαιούνται
μέχρι στιγμής θα τους πιστωθούν. Απλά
από τώρα και στο εξής θα ενταχθούν στο
νέο σύστημα, μαζί με τους υπόλοιπους
εργαζομένους. Και παράλληλα το προσχέδιο
του μνημονίου δείχνει μια μεταβατική
περίοδο μέχρι και πέντε χρόνων από
σήμερα.
Όσον
φορά τη σύνδεση του προσδόκιμου ζωής
με το όριο αφυπηρέτησης, είναι ένα
φαινόμενο της εποχής που ζούμε. Είναι
αδιαμφισβήτητο γεγονός πως η κοινωνία
μας έκανε μεγάλα άλματα προόδου τα
τελευταία 60 χρόνια σε πολλούς τομείς
που έχουν σχέση με την ποιότητα ζωής. Η
διατροφή των πολιτών και το βιοτικό
επίπεδο έχουν βελτιωθεί αισθητά και η
ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σημείωσε
τεράστια άλματα προς τα εμπρός. Ως εκ
τούτου, έχουμε το θετικότατο αποτέλεσμα
την αύξηση της προσδοκώμενης διάρκειας
ζωής. Με άλλα λόγια οι άνθρωποι σήμερα
ζουν πολύ περισσότερο από ό,τι ζούσαν
πριν από 60 χρόνια. Και θα ζουν ακόμα
περισσότερο τα επόμενα σαράντα χρόνια.
Η
προσδοκώμενη διάρκεια ζωής κατά τη
γέννηση το 1950 ήταν μόλις 63 χρόνια για
τους άντρες και 69 χρόνια για τις γυναίκες.
Το 2009 η προσδοκώμενη διάρκεια ζωής
έφτασε τα 78 χρόνια για τους άντρες και
τα 82 χρόνια για τις γυναίκες. Δηλαδή το
προσδόκιμο ζωής σε μια εξηκονταετία
αυξήθηκε κατά 15 χρόνια για τους άντρες
και 13 χρόνια για τις γυναίκες.
Με
άλλα λόγια, το 1950, με το όριο αφυπηρέτησης
στα 55 χρόνια, ένας άντρας θα λάμβανε
σύνταξη για μόλις 8 χρόνια κατά μέσο
όρο. Το 2009, με το όριο αφυπηρέτησης στα
63 χρόνια, ένας άντρας λαμβάνει σύνταξη
για 15 χρόνια. Άρα παρά την αύξηση του
ορίου συνταξιοδότησης κατά 8 χρόνια,
από τα 55 στα 63, τα χρόνια που κάποιος
λαμβάνει σύνταξη έχουν διπλασιαστεί.
Και η τάση αυτή θα αυξάνεται όσο περνά
ο καιρός λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Η
γήρανση του πληθυσμού, λόγω της συνεχόμενης
αύξησης του προσδόκιμου ζωής, σε συνδυασμό
με την υπογεννητικότητα, αυξάνουν τις
πιέσεις που αντιμετωπίζει το συνταξιοδοτικό
μας σύστημα. Ενδεικτικά σημειώνουμε
πως ο αριθμός εισφορέων ανά συνταξιούχο
το 2010 ήταν 3.6. Δηλαδή για κάθε 3.6 άτομα
που εργάζονταν και κατέβαλλαν εισφορές
στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων το
2010, υπήρχε και ένας συνταξιούχος. Το
2060 ο αριθμός αυτός θα μειωθεί στο 1.2. Με
άλλα λόγια για κάθε 1.2 άτομα που καταβάλλουν
εισφορές θα υπάρχει και ένας συνταξιούχος.
Με πολύ απλά λόγια, ο καθένας που θα
εργάζεται το 2060 θα πρέπει, μέσω των
εισφορών που θα καταβάλλει, να συντηρεί
και ένα συνταξιούχο.
Άρα
είναι λογικό πως σε τακτά χρονικά
διαστήματα το όριο αφυπηρέτησης θα
πρέπει να αναθεωρείται και να αυξάνεται
όπως αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, ώστε
το συνταξιοδοτικό μας σύστημα να καταστεί
βιώσιμο.
Για
τους πιο πάνω λόγους θα πρέπει να δοθεί
τέλος στις πρόωρες αφυπηρετήσεις, ενώ
στις περιπτώσεις όπου κάποιος εργαζόμενος
προχωρεί με πρόωρη εθελοντική αφυπηρέτηση,
να υπάρχει ένα αναλογιστικά ουδέτερο
πρόστιμο ώστε η μείωση στη σύνταξη να
αντιπαραβάλλεται με τη μεγαλύτερη
περίοδο λήψης σύνταξης και την απώλεια
εσόδων από τη μικρότερη περίοδο εισφορών.
Και αυτό ακριβώς είναι που εισηγείται
η τρόικα ως ακόμα ένα διαρθρωτικό μέτρο
ενίσχυσης της βιωσιμότητας του
συνταξιοδοτικού.
Για
χρόνια στην Κύπρο πράττουμε ακριβώς το
αντίθετο. Δίναμε έξτρα ωφελήματα για
πρόωρες αφυπηρετήσεις.
ΔΑΠΑΝΕΣ
ΥΓΕΙΑΣ
Είναι
γεγονός πως τα τελευταία χρόνια οι
δαπάνες υγείας αυξήθηκαν με πολύ ψηλό
ρυθμό και μεταξύ 2007 και 2012 είχαμε μια
αύξηση της τάξης του 40% περίπου. Οι
εισηγήσεις της τρόικας δεν θα επηρεάσουν
το σύστημα υγείας, αλλά αντίθετα θα το
σουλουπώσουν και θα θέσουν τις βάσεις
για ακόμα αποδοτικότερες ιατρικές
υπηρεσίες.
Η
τρόικα εισηγείται επίσης την ενθάρρυνση
των κυβερνητικών ιατρών, σε όλα τα
επίπεδα, να αναγράφουν σε συνταγές
γενετικά φάρμακα (generic medicines), των οποίων
το κόστος είναι σημαντικά μειωμένο, ενώ
θα έχουν και το ίδιο αποτέλεσμα στους
ασθενείς. Το αποτέλεσμα της εισήγησης
αυτής θα είναι μια σημαντική εξοικονόμηση,
που δεν θα επηρεάζει καθόλου τις υπηρεσίες
υγείας και τους ασθενείς.
Με
την αναθεώρηση του συστήματος προμηθειών
φαρμάκων από εταιρίες χονδρικής πώλησης,
με βάση τις εμπειρίες άλλων κρατών
μελών, με σκοπό τη διευκόλυνση της
διαθεσιμότητας φθηνότερων φαρμάκων,
θα βγουν κερδισμένοι οι καταναλωτές
και πιο συγκεκριμένα οι ασθενείς, με
κανένα κόστος για την κοινωνία.
Στο
ίδια πλαίσια κινούνται και οι υπόλοιπες
εισηγήσεις της τρόικας για τις δαπάνες
υγείας. Ποιος διαφωνεί με την αναθεώρηση
των κανόνων που θα διέπουν τις συνταγές
φαρμάκων και τις συμπληρωματικές
διαγνωστικές εξετάσεις; Ποιος διαφωνεί
με την ενδυνάμωση του μηχανισμού
εποπτείας και ελέγχου των δαπανών υγείας
όλων των κρατικών νοσηλευτηρίων, στη
διάθεση προϋπολογισμών σε κάθε
νοσηλευτήριο και στην ενδυνάμωση των
διαδικασιών ελέγχου; Επίσης, με την
υιοθέτηση σχεδίου αναδιάρθρωσης των
κρατικών νοσηλευτηρίων, της διοίκησης,
της διαχείρισης και της λειτουργίας
τους, τα κρατικά νοσηλευτήρια θα καταστούν
πιο αποδοτικά, πιο αποτελεσματικά και
πιο λειτουργικά για όφελος της κοινωνίας
στο σύνολό της.
ΑΚΙΝΗΤΗ
ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ - ΗΜΙΚΡΑΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΜΟΙ
Το
προσχέδιο της τρόικας εισηγείται την
καταγραφή όλης της ακίνητης ιδιοκτησίας
που ανήκει σο κράτος, στους ΗΟ, και στην
τοπική αυτοδιοίκηση και παράλληλη
διενέργεια μελέτης για την καλύτερη
αξιοποίηση της κρατικής περιουσίας.
Για
τους ημικρατικούς εισηγείται μια σοβαρή
μελέτη για το ποιοι οργανισμοί θα
μπορούσαν να αναδιαρθρωθούν, ποιοι
οργανισμοί θα μπορούσαν να εκποιηθούν
και ποιοι θα μπορούσαν να εκσυγχρονιστούν.
Αφού
ληφθούν οι απαραίτητες αποφάσεις και
αφού εξεταστούν οι προοπτικές
ιδιωτικοποίησης μεγάλων ημικρατικών
οργανισμών και κρατικών εταιρειών, η
κυβέρνηση θα προωθήσει ένα πρόγραμμα
ιδιωτικοποιήσεων. Σημειώνεται πως η
τρόικα στις εισηγήσεις της αναφέρει
πως οι οργανισμοί που θα προωθηθούν για
ιδιωτικοποίηση δεν θα πρέπει να αποτελούν
φυσικά μονοπώλια.
Επιπρόσθετα,
τα λειτουργικά έξοδα των ημικρατικών
θα πρέπει να μειωθούν κατά τουλάχιστον
15%, σε σχέση με τα επίπεδα του 2010. Με τον
τρόπο αυτό οι ημικρατικοί, αυτοί που θα
συνεχίσουν τη λειτουργία τους στα χέρια
του δημοσίου θα μπορούν να προσφέρουν
φθηνότερες υπηρεσίες προς τους πολίτες,
ενώ αυτοί που θα προωθηθούν για
ιδιωτικοποίηση θα είναι σε καλύτερη
θέση για να προσελκύσουν στρατηγικό
επενδυτή.
ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ
ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ
Η
τρόικα προτείνει και εισηγείται και
μια σειρά από μέτρα που θα ενισχύσουν
τη φοροεισπρακτική ικανότητα του
κράτους, καθώς επίσης και τη φορολογική
διοίκηση της χώρας μας.
Με
τις διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις που
προτείνουν θα περιορισθεί η φοροδιαφυγή
από εταιρείες και επιπρόσθετα θα
βελτιωθεί η διαφάνεια στο φορολογικό
σύστημα θα τεθούν στόχοι για την απόδοση
των διαφόρων φορολογικών τμημάτων και
θα δημοσιεύεται η φορολογική διαφορά
για τις διάφορες κατηγορίες εσόδων
(δηλαδή της διαφοράς μεταξύ του ποσού
που θα έπρεπε να είχε καταβληθεί και
του ποσού που πραγματικά εισπράχθηκε).
Επίσης
προτείνεται η πλήρης μηχανογράφηση του
φορολογικού συστήματος με τρόπο που να
διασφαλίζεται η συμβατότητα μεταξύ της
φορολογικής διοίκησης και των δικαστηρίων,
καθώς και η διασύνδεση όλων των φορολογικών
γραφείων. Η χρήση της τεχνολογίας
προτείνεται όπως επεκταθεί μέσω της
προώθησης της χρήσης ηλεκτρονικών
μεθόδων υποβολής αιτήσεων (e-filling), της
καθιέρωσης ηλεκτρονικών μεθόδων πληρωμών
(e-payment) και χρήση τραπεζικών εμβασμάτων
αντί επιταγών και μετρητών. Η τρόικα
επίσης εισηγείται τη βελτίωση της
ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ αρμόδιων
αρχών για φοροεισπρακτικούς σκοπούς,
για παράδειγμα μεταξύ των Υπηρεσιών
Κοινωνικών Ασφαλίσεων, του ΤΕΠ, της
Υπηρεσίας ΦΠΑ κ.ά.
Και
με τις εισηγήσεις αυτές, που θα βοηθήσουν
την πιο αποδοτική και αποτελεσματική
λειτουργία του φορολογικού συστήματος,
θα βοηθήσουν στην πάταξη της φοροδιαφυγής,
θα ενισχύσουν τα κρατικά έσοδα, ενώ
ταυτόχρονα θα επιτρέψουν στους πολίτες
να λαμβάνουν καλύτερες και ποιοτικότερες
υπηρεσίες.
ΔΗΜΟΣΙΑ
ΔΙΟΙΚΗΣΗ
Ο
δημόσιος τομέας αντιπροσωπεύει ένα
μεγάλο μέρος των δημοσίων δαπανών στην
Κύπρο. Για να διασφαλιστεί η αποτελεσματική
χρήση κρατικών πόρων, αλλά την ίδια
στιγμή η προσφορά ποιοτικών υπηρεσιών
στους πολίτες, η τρόικα προτείνει μια
σειρά από μέτρων προς αυτή την
κατεύθυνση.
1.
Εφαρμογή της εναλλαξιμότητας στη δημόσια
υπηρεσία ώστε εργαζόμενοι να μπορούν
να μεταφέρονται από υπηρεσίες ή τμήματα
που είναι υπέρ-στελεχωμένες, σε υπηρεσίες
ή τμήματα που έχουν ανάγκες σε ανθρώπινο
δυναμικό.
2.
Αναθεώρηση ωραρίου ώστε να μειωθούν οι
ανάγκες για υπερωρίες και βάρδιες.
3.
Εξορθολογισμός ωφελημάτων.
4.
Εφαρμογή συστήματος αξιολόγησης με
βάση την απόδοση και σύνδεση του με τη
μισθοδοσία του προσωπικού, ώστε οι πιο
αποδοτικοί και αποτελεσματικοί
εργαζόμενοι να ανταμείβονται.
Επιπρόσθετα,
η τρόικα προτείνει στις αρχές να αναθέσουν
τη διεξαγωγή μιας ανεξάρτητης εξωτερικής
μελέτης για πιθανές επιπρόσθετες
μεταρρυθμίσεις της δημόσιας διοίκησης.
Οι όροι εντολής θα συμφωνηθούν με την
τρόικα και η μελέτη θα καλύψει τους
ακόλουθους τομείς: το κατάλληλο μέγεθος
του δημόσιου τομέα για να παρέχει
αποτελεσματική διοίκηση, κάνοντας χρήση
του πλήρες δυναμικού της ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης, τις κατάλληλες απολαβές
και συνθήκες εργασίας σε σχέση με τον
ιδιωτικό τομέα, την πιθανότητα χρήσης
εργασίας μερικής απασχόλησης (part time
work) για το δημόσιο, τη δυνατότητα
ευθυγράμμισης των κατηγοριών προσωπικού
και την καταλληλότητα απολαβών και
συνθηκών εργασίας δημοσίου τομέα για
τους ημικρατικούς οργανισμούς.
Η
μελέτη θα δημοσιοποιηθεί το Α’ τρίμηνο
του 2013. Οι αρχές θα συζητήσουν τα ευρήματα
της μελέτης με την τρόικα και θα
παρουσιάσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο
δράσης με χρονοδιαγράμματα σε συνέχεια
των εισηγήσεων το επόμενο τρίμηνο. Οι
αρχές θα εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις,
βασιζόμενοι στα ευρήματα της μελέτης
και θα καταθέσουν τα σχετικά νομοσχέδια
για έγκριση από το Κοινοβούλιο το Γ’
Τρίμηνο του 2013, ώστε να υπάρχει αρκετός
χρόνος για να εφαρμοστούν πλήρως με τον
προϋπολογισμό του 2014.
Με
εφαρμογή των πιο πάνω εισηγήσεων η
δημόσια υπηρεσία θα καταστεί σημαντικά
πιο ευέλικτη, πιο αποδοτική, πιο
αποτελεσματική και θα είναι σε θέση να
υποστηρίξει τον εποπτικό και ρυθμιστικό
της ρόλο με καλύτερα εφόδια, θα μπορεί
να στηρίξει τον ιδιωτικό τομέα και να
θέσει τις προοπτικές για βιώσιμη
ανάπτυξη.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ
Το
σύστημα ευημερίας στην Κύπρο αποτελείται
από μια πληθώρα επιδομάτων από διάφορα
Υπουργεία και Υπηρεσίες. Για να
διασφαλιστεί η αποδοτική χρήση δημοσίων
πόρων μέσα από το σύστημα ευημερίας,
και ταυτόχρονα να διασφαλιστεί η
κατάλληλη ισορροπία μεταξύ κοινωνικής
πρόνοιας και κινήτρου για ανάληψη
εργασίας, οι αρχές οφείλουν να προβούν
σε μεταρρυθμίσεις. Οι προτάσεις της
Τρόικας για μεταρρύθμιση θα βασιστούν
σε μια απογραφή όλων των επιδομάτων και
όλων των προγραμμάτων κοινωνικής
πρόνοιας, τόσο σε μετρητά όσο και σε
είδος που, με βάση τις εισηγήσεις θα
έπρεπε να είχε διεξαχθεί το Γ’ τρίμηνο
του 2012 και να περιλάβανε τα ακόλουθα:
•
Καλύτερη
στόχευση επιδομάτων, μειώνοντας τον
αριθμό των δικαιούχων, αλλά με ταυτόχρονη
προστασία των πιο ευάλωτων κοινωνικών
ομάδων.
•
Εξορθολογισμός
των επιδομάτων με συγχώνευση και με
σταδιακή κατάργηση επιδομάτων.
•
Εισαγωγή
πλαφόν στο ανώτατο ποσό που δίνεται σε
δικαιούχους πολλών επιδομάτων.
•
Επανεξέταση
των κατάλληλων επιπέδων των επιδομάτων
και του κατάλληλου δείκτη αναπροσαρμογής
των επιπέδων των παροχών.
•
Εισαγωγή
αυστηρότερων κριτηρίων για αρχική και
συνεχόμενη πρόσβαση σε επιδόματα.
Οι
μεταρρυθμίσεις πρέπει να είναι συνεπείς
με τους δημοσιονομικούς στόχους όπως
αυτοί θα ορίζονται στο Μνημόνιο, αλλά
θα εξασφαλίζεται η προστασία των πιο
ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, μέσα από
καθιέρωση αυστηρότερων κριτηρίων για
πρόσβαση σε επιδόματα.
Αγορά
Εργασίας
Η
αγορά εργασίας στην Κύπρο χαρακτηριζόταν
από ψηλά επίπεδα απασχόλησης και χαμηλά
ποσοστά ανεργίας στα χρόνια πριν από
την κρίση. Μεταρρυθμίσεις στην αγορά
εργασίας μπορούν να μετριάσουν τις
επιπτώσεις της κρίσης στην ανεργία, να
περιορίσουν τους μακροπρόθεσμα άνεργους
και την ανεργία στους νέους, να διευκολύνουν
την κινητικότητα στην αγορά εργασίας
και να θωρακίσουν την ανθεκτικότητα
της Κυπριακής οικονομίας σε
κλυδωνισμούς.
Για
τη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας, η
τρόικα προτείνει να τεθούν στόχοι ώστε
να υιοθετηθεί μεταρρύθμιση στο σύστημα
τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών
διασφαλίζοντας αύξηση της ανταγωνιστικότητας
και επιτρέποντας τη διαμόρφωση των
μισθών να αντανακλά αλλαγές στην
παραγωγικότητα. Επίσης προετοιμασία
και υιοθέτηση συνολικής μεταρρύθμισης
των δημοσίων βοηθημάτων με στόχο την
επίτευξη κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ
δημόσιας βοήθειας και κινήτρων για
ανάληψη εργασίας, καθώς επίσης και
στήριξη του εισοδήματος στις ασθενέστερες
ομάδες και τέλος για να μετριαστούν οι
δυσμενείς επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα
και στην απασχόληση να συνδεθεί ο
κατώτατος μισθός στις επικρατούσες
οικονομικές συνθήκες.
ΑΥΤΟΜΑΤΗ
ΤΙΜΑΡΙΘΜΙΚΗ ΑΝΑΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ
Η
τρόικα κρίνει πως ένας από τους κυριότερους
λόγους της απώλειας της ανταγωνιστικότητας
της κυπριακής οικονομίας οφείλεται
στην ΑΤΑ που προκαλεί αυξήσεις στους
μισθούς βάσει του πληθωρισμού, αντί με
βάση την παραγωγικότητα. Ως εκ τούτου,
η τρόικα προτείνει την κατάργηση της
ΑΤΑ στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και
επιδίωξη της η κατάργησή της και στον
ιδιωτικό τομέα.
Έτσι
και αλλιώς η ΑΤΑ έχει παγοποιηθεί για
το 2012 και για το 2013. Οι προβλέψεις για
τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης κάνουν
λόγο για οικονομική ύφεση για τα επόμενα
2 χρόνια και συνεπώς δεν θα καταβληθεί
ΑΤΑ την εν λόγω χρονική περίοδο.
Επιπρόσθετα, οι εισηγήσεις της τρόικας
δεν επηρεάζουν τις προσαυξήσεις που
καταβάλλονται στον ευρύτερο δημόσιο
τομέα και έτσι, με την πάροδο των 2 ετών
αυτές θα συνεχίσουν να καταβάλλονται
κανονικά. Επίσης η κατάργηση της ΑΤΑ θα
οδηγήσει σε ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας
της κυπριακής οικονομίας, πιθανή μείωση
του πληθωρισμού από την αποφυγή του
φαύλου κύκλου αυξήσεων που προκαλεί η
ΑΤΑ και πιθανή μείωση στις τιμές προϊόντων
και υπηρεσιών προς όφελος της κοινωνίας.
Μια
ανάλυση της ΑΤΑ, με αυστηρά οικονομικά
κριτήρια, καταδεικνύει ότι σε ένα μεγάλο
βαθμό προκαλεί αδικίες. Η ίδια η ΑΤΑ,
που έχει σκοπό να προστατεύει τα
εισοδήματα των εργαζομένων, τροφοδοτεί
τον πληθωρισμό. Με την προσωρινή αύξηση
του διαθέσιμου εισοδήματος, αυξάνεται
ο πληθωρισμός ζήτησης ενώ ταυτόχρονα
αυξάνονται και οι τιμές των προϊόντων
στην αγορά λόγω της αύξησης του κόστους
παραγωγής από τις εγχώριες επιχειρήσεις.
Αυτή η αύξηση στις τελικές τιμές των
προϊόντων πλήττει την ανταγωνιστικότητα
των κυπριακών εταιρειών έναντι των
εισαγόμενων προϊόντων. Επίσης τα προϊόντα
των κυπριακών εταιρειών καθίστανται
μη ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές
όπου προορίζονται για εξαγωγές.
Ένα
άλλο μειονέκτημα της ΑΤΑ στη σημερινή
της μορφή είναι η απουσία σύνδεσής της
με την παραγωγικότητα. Οι αυξήσεις στους
μισθούς είναι οι ίδιες σε όλους τους
κλάδους της οικονομίας ενώ η παραγωγικότητα
μεταξύ τους διαφέρει. Το ίδιο ισχύει
και για τους εργαζομένους, οι οποίοι
παίρνουν την ίδια αύξηση χωρίς σύνδεση
με την παραγωγικότητά τους.
Στο
σημείο όμως που η ΑΤΑ στη σημερινή της
μορφή αποτυγχάνει περισσότερο, είναι
η παροχή κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο
σκοπός της ΑΤΑ ήταν να προστατεύει το
εισόδημα των εργαζομένων από τις αυξήσεις
στις τιμές. Πολλοί εργαζόμενοι, ειδικά
στον ιδιωτικό τομέα, δεν καλύπτονται
από τις συλλογικές συμβάσεις και δεν
λαμβάνουν ΑΤΑ, ενώ ταυτόχρονα πλήττονται
από τις αυξήσεις του πληθωρισμού που
προέρχονται από την ΑΤΑ. Έτσι σε τελική
ανάλυση απλά υπόκεινται στα μειονεκτήματα
της ΑΤΑ χωρίς να παίρνουν την αύξηση
στον μισθό τους. Επίσης, επειδή η
προσαρμογή γίνεται ποσοστιαία, οι
υψηλόμισθοι εργαζόμενοι λαμβάνουν
μεγαλύτερη αύξηση στον μισθό τους σε
απόλυτους αριθμούς ενώ πλήττονται
αναλογικά λιγότερο από την αύξηση του
πληθωρισμού. Υπάρχουν αρκετοί υψηλόμισθο
που η μηνιαία επιπρόσθετη αύξηση των
απολαβών τους λόγω ΑΤΑ ξεπερνά μερικές
φορές τη μηνιαία σύνταξη του 50% των
συνταξιούχων μας που διαβιώνει κάτω
από το όριο της φτώχειας. Αυτή η κοινωνική
αδικία ανοίγει περισσότερο την ψαλίδα
μεταξύ υψηλόμισθων και χαμηλόμισθων
και μεγαλώνει την ανισότητα του
εισοδήματος. Η ψαλίδα αυτή ανοίγει ακόμα
περαιτέρω εάν αναλογιστούμε ότι οι
τιμές στα προϊόντα ανελαστικής ζήτησης
αυξάνονται αναλογικά περισσότερο από
ό,τι ο μέσος όρος που αντιπροσωπεύει ο
τιμαριθμικός δείκτης.
Για
όλους τους πιο πάνω λόγους η αναπροσαρμογή
της ΑΤΑ αναμένεται να έχει θετικές
επιπτώσεις στην οικονομίας μας, με
περιορισμό του πληθωρισμού, ενίσχυση
της ανταγωνιστικότητας και αποκατάσταση
της κοινωνικής αδικίας που γινόταν
στους χαμηλόμισθους εργαζομένους από
τους υψηλόμισθους.
ΚΑΤΩΤΑΤΟΣ
ΜΙΣΘΟΣ
Οι
ραγδαίες και μεγάλες αυξήσεις στο
επίπεδο του κατώτατου μισθού τα τελευταία
χρόνια είχαν δυσμενείς επιπτώσεις στην
απασχόληση εις βάρος των Κυπριών πολιτών.
Όχι μόνο οδήγησαν σε απώλεια της
ανταγωνιστικότητας στην οικονομία,
αλλά αύξησαν το κόστος επιχειρήσεων,
που λόγω και της οικονομικής κρίσης
απόφυγαν να προσλάβουν προσωπικό, ακόμα
και σε περιπτώσεις που τους ήταν αναγκαίο
σε μια προσπάθεια περιορισμού των εξόδων
τους. Η χειρότερη επίπτωση που είχαν οι
απανωτές τεράστιες αυξήσεις είναι πως
έκαναν τη χώρα μας παράδεισο για πρόσωπα
που προέρχονταν από τις φτωχότερες
πρώην ανατολικές χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης. Με την εξεύρεση εργασίας στην
Κύπρο απότομα θα λάμβαναν ένα κατώτατο
μισθό πολλαπλάσιο από τον κατώτατο
μισθό από τις χώρες καταγωγής τους. Έτσι
οι απανωτές αυξήσεις οδήγησαν σε μια
τεράστια άνοδο εργατών από τις χώρες
αυτές που πήραν τις δουλειές Κυπρίων
και οδηγώντας τους στην ανεργία.
Η
τρόικα προτείνει όπως οποιαδήποτε
αύξηση στα επίπεδα του κατώτατου μισθού
θα γίνεται μόνο εάν το επιβάλλουν οι
οικονομικές συνθήκες και οι εξελίξεις
στην αγορά εργασίας. Δεν νοείται σε μια
περίοδο οικονομικής ύφεσης με πρωτόγνωρα
επίπεδα ανεργίας για τη χώρα μας, όπου
όλες οι εταιρείες προσπαθούν να
επιβιώσουν, να έρχεται τα κράτος και να
αυξάνει τον κατώτατο μισθό, χειροτερεύοντας
τις συνθήκες και να προκαλεί περισσότερη
ανεργία στέλνοντας τους Κυπρίους στην
ανεργία και ανοίγοντας προοπτικές για
τους Ευρωπαίους εργαζόμενους.
Ρυθμιζόμενα
επαγγέλματα
Σε
μια προσπάθεια αναζωογόνησης της
οικονομίας, προώθηση του ανταγωνισμού
και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας
μας, η τρόικα, όπως και η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή παλαιότερα, προτείνει βελτίωση
της λειτουργίας των κλειστών επαγγελμάτων.
Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να
γίνει μια μελέτη, η οποία θα δείξει ποιες
αναγκαίες απαιτήσεις που επηρεάζουν
την άσκηση επαγγέλματος δεν δικαιολογούνται
ώστε αυτές να καταργηθούν. Με τον τρόπο
αυτό θα επιτραπεί ευκολότερη πρόσβαση
στα επαγγέλματα αυτά και θα βελτιωθεί
ο ανταγωνισμός.
Και
στην Κύπρο έχουμε πολλά παραδείγματα
ρυθμιζόμενων επαγγελμάτων που αυξάνουν
το κόστος των επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα
οι καταναλωτές να αναγκάζονται να
πληρώνουν αυξημένες τιμές για υπηρεσίες.
ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Ο
τουρισμός είναι ένας τομέας εξαγωγικός,
υψηλής προστιθέμενης αξίας, που είναι
πολύ σημαντικός για την απασχόληση. Τα
τελευταία χρόνια ο τουρισμός βιώνει
σταδιακή διάβρωση ανταγωνισμού τόσο
σε επίπεδα τιμών όσο και σε άλλα επίπεδα,
κυρίως λόγω ψηλού εργατικού κόστους ως
αποτέλεσμα απαρχαιωμένων όρων των
Συλλογικών Συμβάσεων, της ΑΤΑ, ψηλών
τιμών ηλεκτρισμού, ψηλών τελών του
αποχετευτικού συστήματος και παροχής
νερού, ψηλού κόστους ξενοδοχειακών
προμηθειών, δύσκολη πρόσβαση σε τραπεζική
χρηματοδότηση, υπερβολική γραφειοκρατία
στη λήψη των αναγκαίων αδειών, καθώς
επίσης και λόγω των περιοριστικών
διατάξεων των διμερών συμφωνιών
αεροπορικών υπηρεσιών. Για να αναζωογονηθεί
η ανταγωνιστικότητα στον τουρισμό, η
τρόικα εισηγείται ακόλουθα:
1.
Αναθεώρηση και αλλαγή των Συλλογικών
Συμβάσεων ξενοδοχειακών υπαλλήλων ώστε
να μειωθεί το κόστος εργοδότησης και
απασχόλησης και κατάργηση της ΑΤΑ για
εργαζομένους στον τομέα, σε μια προσπάθεια
ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και
προσέλκυση περισσότερων περιηγητών.
2.
Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας
των δαπανών του προϋπολογισμού του ΚΟΤ
για την Τουριστική Στρατηγική
2011-2015.
3.
Μελέτη του κόστους ηλεκτρισμού, νερού,
αποχετευτικών, που χρεώνονται οι
ξενοδοχειακές μονάδες με σκοπό την
ευθυγράμμισή τους με τις χρεώσεις προς
τα νοικοκυριά.
4.
Διεξαγωγή μελέτης για το πώς να βελτιωθεί
το αναπτυξιακό μοντέλο του τουριστικού
τομέα, με σκοπό την επιμήκυνση της
τουριστικής περιόδου, προωθώντας τον
χειμερινό τουρισμό, την εγκατάσταση
«μόνιμων τουριστών» (resident tourism) για
μερικούς μήνες του χρόνου (π.χ. εύπορους
συνταξιούχους από κρύες ευρωπαϊκές
χώρες για να περνούν τον χειμώνα στην
Κύπρο) και αναγνωρίζοντας κενά στην
αγορά, όπως ιατρικό τουρισμό, συνέδρια,
αθλητικό τουρισμό κ.τ.λ.
Με
υλοποίηση και εφαρμογή των πιο πάνω
εισηγήσεων, η τουριστική περίοδος θα
μπορούσε να επιμηκυνθεί με θετικότατες
συνέπειες για ολόκληρες τοπικές κοινωνίες
που ζουν από τον τουρισμό και για την
κυπριακή οικονομία γενικότερα. Οι
μεταρρυθμίσεις επίσης θα ενισχύσουν
την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού
μας προϊόντος καθιστώντας τη χώρα μας
σε καλύτερη θέση έναντι των ανταγωνιστών
μας και θα είμαστε σε θέση να προσελκύσουμε
ακόμα περισσότερους περιηγητές. Επίσης
η κατάργηση της ΑΤΑ στον τομέα μπορεί
φαινομενικά να καταδεικνύει μείωση των
απολαβών των εργαζομένων του τομέα,
αλλά εάν επιτευχθεί η επιμήκυνση της
τουριστικής περιόδου, τότε οι απολαβές
τους ίσως να είναι και αυξημένες σε
ετήσια βάση.
