η αγοραστική δύναμη του συνόλου των μισθών που καταβάλλονται έχει μειωθεί κατά 22% με πρόβλεψη το 2014 η μείωση να φτάσει το 30%, ενώ την ίδια ώρα τα μικτά κέρδη προ φόρων αυξήθηκαν το 2013 έναντι του 2011 κατά 10,5%.

Haravgi 23-12-2013

ΗΛΙΑΣ ΙΩΑΚΕΪΜΟΓΛΟΥ - Οι μεγάλες μειώσεις στο μέσο μισθό και η αυξημένη ανεργία μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων και αυξάνουν τα κέρδη των επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, το πολύ υψηλό ποσοστό ανεργίας, οι αλλαγές στην αγορά εργασίας και το κλίμα ανασφάλειας που δημιουργήθηκε από την κυβέρνηση και τους διεθνείς δανειστές ωθούν τους εργαζόμενους, που φοβούνται πλέον ότι βρίσκονται στο στόχαστρο της απόλυσης, να αποδεχθούν δραστικές περικοπές στις απολαβές τους. Οι περικοπές αυτές κεφαλαιοποιήθηκαν σε κέρδη και μάλιστα τα υψηλότερα της εικοσαετίας. Τα πιο πάνω σημειώνει ο ο συνεργάτης οικονομολόγος του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου (ΙΝΕΚ) της ΠΕΟ, Ηλίας Ιωακείμογλου, ξεκαθαρίζοντας πως μπορεί η κυβέρνηση να προβάλλει ότι τα σκληρά μέτρα λιτότητας επιβλήθηκαν από τους διεθνείς δανειστές, ωστόσο, αυτή είναι και η δική της φιλοσοφία την οποία ποτέ δεν απέκρυψε. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα μας ο κ. Ιωακείμογλου αναλύει τα κύρια σημεία της έκθεσης του ΙΝΕΚ για την οικονομία και την απασχόληση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η αγοραστική δύναμη του συνόλου των μισθών που καταβάλλονται έχει μειωθεί κατά 22% με πρόβλεψη το 2014 η μείωση να φτάσει το 30%, ενώ την ίδια ώρα τα μικτά κέρδη προ φόρων αυξήθηκαν το 2013 έναντι του 2011 κατά 10,5%. Ο λόγος, τόνισε, είναι γιατί οι επιχειρηματίες δεν μετακύλησαν τις μειώσεις των μισθών στις τιμές των προϊόντων. Διαμηνύει ότι η πιο πάνω πρακτική είναι πολύ επικίνδυνη και επιζήμια γιατί φρενάρει τις εξαγωγές και δημιουργεί καθίζηση στην εσωτερική αγορά.  Η πιο πάνω κατάσταση, υποδεικνύει, οδηγεί στην αποεπένδυση και στη συρρίκνωση του παραγωγικού δυναμικού, σε άνοδο της ανεργίας και όλα μαζί στην καταστροφή εργατικού δυναμικού και παραγωγικών δυνάμεων χωρίς να διαγράφεται στον ορίζοντα προοπτική για ανάπτυξη.

 Για να επέλθει ανάπτυξη ο κ. Ιωακείμογλου εισηγείται την άμεση μείωση των τιμών ώστε να βοηθηθούν οι εξαγωγικές δραστηριότητες και να αυξηθεί η αγοραστική δύναμη των μισθών, η κατανάλωση, η ζήτηση και το ΑΕΠ. Εισηγείται, επίσης, την ταχεία αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος, καθώς και την ενεργητική δημόσια παρέμβαση στο τραπεζικό σύστημα ώστε να καταστεί σύντομα εφικτή η παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία. Τονίζει, επίσης, την ανάγκη στροφής της προσφοράς σε υπηρεσίες υψηλότερης ποιότητας και οι επιχειρήσεις να στρέψουν την προσοχή τους σε ειδικευμένη ποιοτική εργασία.

 Ποια είναι η ακτινογραφία της κυπριακής οικονομίας σε σχέση με την κρίση των τελευταίων χρόνων όσον αφορά τα κέρδη και το κόστος παραγωγής;

Από το 2013 οξύνονται δραματικά τα δεδομένα, καθώς αναλαμβάνει την προσαρμογή η κυβερνητική πολιτική μαζί με τους δανειστές, οι απόψεις των οποίων συνταυτίζονται για τη διόρθωση. Εξάλλου, να θυμίσουμε ότι το πρόγραμμα του κυβερνώντος κόμματος αυτά έλεγε. Γι’ αυτό φέτος το πρόβλημα οξύνθηκε. Η κυβέρνηση, βέβαια, μπορεί να προβάλλει ότι η εφαρμογή των σκληρών μέτρων λιτότητας, τα οποία υιοθέτησε, ήταν επιβολή από τους δανειστές, ωστόσο δεν είναι μυστικό ότι αυτή είναι η φιλοσοφία της.

Μετά από πέντε χρόνια ύφεσης (2009-2013) και προσαρμογής, ιδιαίτερα δε εξαιτίας της επιδείνωσης της τελευταίας διετίας (2012-2013), η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει την ίδια ή παρόμοια εικόνα κρίσης με την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Το κυπριακό ΑΕΠ έχει υποχωρήσει θεαματικά και η απόκλιση της κυπριακής οικονομίας από το ΑΕΠ των 37 προηγμένων χωρών έχει ακυρώσει ολόκληρη την πρόοδο που είχε πραγματοποιηθεί από το 1996 έως το 2008.

Κατά την άποψή σας ήταν επιβεβλημένη αυτή η δραματική συρρίκνωση των μισθών;

Οι καθεστωτικοί οικονομολόγοι, εδώ και 20 χρόνια, πιστεύουν ότι για να διορθώσει μια οικονομία τις ανισορροπίες της πρέπει να περάσει από το στάδιο της ύφεσης, ανεργίας και της μείωσης των μισθών. Δηλαδή, πρέπει να αυξηθεί η ανεργία για να μειωθούν οι μισθοί γιατί έτσι, ισχυρίζονται, θα αναζωογονηθεί η οικονομία. Τα αποτελέσματα τα βλέπετε στις χώρες όπου ήδη τα προγράμματα προσαρμογής εφαρμόζονται για δύο και τρία χρόνια. Οσο για την ιρλανδική εξαίρεση, ανάγεται στην ισχυρή σχέση των εξαγωγών της με τις ΗΠΑ, δεν οφείλεται στο πρόγραμμα προσαρμογής.  

Η μείωση των μισθών που επιβλήθηκε λόγω της κρίσης είχε την αντίστοιχη μείωση και στα κέρδη;

Τα συνολικά μικτά κέρδη έχουν αυξηθεί. Οχι σε κάθε επιχείριση ξεχωριστά γιατί έβαλαν λουκέτο χιλιάδες καταστήματα και επιχειρήσεις. Ομως, η πελατεία των επιχειρήσεων που έκλεισαν μεταφέρεται σε άλλες επιχειρήσεις έτσι ώστε στο σύνολο όσων λειτουργούν τα κέρδη έχουν αυξηθεί. 

Ετσι, οι επιχειρήσεις δεν μετακύλησαν στις τιμές τους τις μειώσεις του μοναδιαίου κόστους εργασίας με αποτέλεσμα το περιθώριο κέρδους να αυξηθεί. Ζούμε τώρα μια θεαματική αναδιανομή του εισοδήματος σε βάρος του κόσμου της εργασίας και σε όφελος των κερδών.

Η αύξηση αυτή επανέφερε την απόδοση κεφαλαίου στο υψηλότερο σημείο της τελευταίας εικοσαετίας, ενώ προβλέπεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι κατά το 2014 η κερδοφορία θα έχει υπερβεί ακόμη και αυτό το σημείο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία από 3.5 δις ευρώ που ήταν τα μεικτά κέρδη προ φόρων το 2011, αυξήθηκαν στη διετία 2012-1013 στα 4.2 δις ευρώ. Οι επιχειρήσεις επέλεξαν, κατά το 2012-2013, να μετατρέψουν τις μειώσεις των μισθών σε κέρδη, με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην εξαγωγική επίδοση της χώρας.

 Γιατί θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις;

Γιατί οι τιμές διατηρούνται σε επιζήμια υψηλά επίπεδα για τις εξαγωγές (και δεν είναι τυχαίο που ο όγκος των εξαγωγών μειώθηκε κατά τα δύο τελευταία έτη) με αποτέλεσμα οι βαριές θυσίες των εργαζομένων να μεταφράζονται σε περισσότερη κερδοφορία για τις επιχειρήσεις αντί να μετατρέπονται σε ανταγωνιστικότητα. 

Εχουμε έτσι καθίζηση της εσωτερικής ζήτησης επειδή οι μισθοί μειώθηκαν ενώ οι τιμές όχι, παρέμεινε αμείωτη η πίεση που δέχονται τα νοικοκυριά από τις τράπεζες και αυξάνονται οι φορολογικές υποχρεώσεις. 

Μειώνεται και η εξωτερική ζήτηση εξαιτίας των υψηλών τιμών των εξαγωγών. Με τέτοια δεδομένα, οι επιχειρήσεις δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον να πραγματοποιήσουν επενδύσεις, αφού όσες παραγγελίες έχουν τις ικανοποιούν με τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις και με το παραπάνω.

Αυτό έχει οδηγήσει σε αποεπένδυση και συρρίκνωση του παραγωγικού δυναμικού, και φυσικά σε μείωση των θέσεων εργασίας και άνοδο της ανεργίας, οπότε φτάνουμε σε νέες μειώσεις των μισθών. Εχει δηλαδή εγκατασταθεί ένας φαύλος κύκλος μείωσης μισθών - αύξησης της ανεργίας: κάθε νέα μείωση των μισθών οδηγεί σε αύξησης της ανεργίας και αυτή με τη σειρά της σε νέα μείωση των μισθών. 

Υπάρχουν και άλλοι φαύλοι κύκλοι της ύφεσης: ο φαύλος κύκλος της αποεπένδυσης (λιγότερη ζήτηση-λιγότερες επενδύσεις-ακόμη λιγότερη ζήτηση), όπως ο φαύλος κύκλος της φορολογίας, του δημοσίου χρέους, των δημοσίων δαπανών. Ολοι μαζί αυτοί οι φαύλοι κύκλοι συνεργάζονται σε μια κατεύθυνση καταστροφής εργατικού δυναμικού και παραγωγικών δυνάμεων χωρίς να διαγράφεται στον ορίζοντα προοπτική για ανάπτυξη. Εκτός εάν πρόκειται, όπως προβλέπει η Τρόικα, για την περίοδο μέχρι το 2020 για μία προοπτική χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης του +1,8% ετησίως που σίγουρα δεν είναι αρκετός ούτε για να υποχωρήσει πολύ η ανεργία ούτε για να υποχωρήσει το δημόσιο χρέος σε βιώσιμα επίπεδα (το ΔΝΤ προβλέπει για το 2020 ποσοστό ανεργίας γύρω στο 12%).

Με ποιο τρόπο, κατά την άποψή σας, θα επέλθει ανάπτυξη με ταχείς ρυθμούς;

Πρώτα-πρώτα με τη μείωση των τιμών, η οποία θα πρέπει να απαιτηθεί από την κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα, τις συντεχνίες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την κοινωνία. 

Ο επιχειρηματικός κόσμος δεν είναι δυνατόν να επιδεικνύει μια τόσο ιδιοτελή στάση και να μην υπολογίζει τα συμφέροντα της χώρας. Αλλιώς να το πάρουν απόφαση ότι σε λίγο δεν θα είναι ηγετική δύναμη της χώρας. Για την ανάπτυξη θα χρειαστούν επίσης η ταχεία αναβάθμιση του τουρισμού και των άλλων εξαγωγικών δραστηριοτήτων, αλλά και η δημιουργία νέων π.χ. στα τρόφιμα, καθώς και με την ενεργητική δημόσια παρέμβαση στο τραπεζικό σύστημα ώστε να καταστεί εφικτή η παροχή ρευστότητας.

Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα θα αποσκοπούσαν στην άμεση, ταχεία αύξηση των τουριστικών εσόδων ήδη από το 2014 με σημαντική μείωση των τιμών, ενώ τα μεσο-μακροπρόθεσμα μέτρα θα αποσκοπούσαν στην αναβάθμιση του κυπριακού τουρισμού. 

Επείγει η στροφή της προσφοράς σε υπηρεσίες υψηλότερης ποιότητας, για την παραγωγή των οποίων οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αλλάξουν κατεύθυνση. Από την ανειδίκευτη, φθηνή εργασία, την ευελιξία και τις ατομικές συμβάσεις, προς την ειδικευμένη ποιοτική εργασία.

Η αύξηση των εξαγωγών θα επιτρέψει τη διατήρηση του ρυθμού ανάπτυξης σε αρκετά υψηλά επίπεδα ώστε (α) να αντισταθμιστούν τα υφεσιακά αποτελέσματα της δημοσιονομικής προσαρμογής, (β) να μειωθεί το ποσοστό ανεργίας και να ενισχυθεί έτσι περαιτέρω η ανάπτυξη, και (γ) να αντισταθμιστούν οι επιπλέον εισαγωγές που αυξάνονται παράλληλα με την ανάπτυξη.

Βραχυπρόθεσμα θα πρέπει να γίνει ενεργητική παρέμβαση στο τραπεζικό σύστημα και στις επιχειρήσεις μέσω της φορολογίας, ώστε να πιεστούν οι επιχειρήσεις να μειώσουν τις τιμές για να αυξηθούν οι εξαγωγές, η αγοραστική δύναμη των μισθών, η ιδιωτική κατανάλωση, η εσωτερική ζήτηση και το ΑΕΠ.

Με την Τρόικα και την παρούσα κυβέρνηση πάντως δεν νιώθω αισιοδοξία ότι θα συμβούν αυτά.

Author: Της Αθηνάς Ξενοφώντος