Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός - μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού

Πρωτιά Ελλάδας – Κύπρου στην φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό

Dialogos.com

Η Ελλάδα και η Κύπρος κατέγραψαν την υψηλότερη αύξηση στο ποσοστό κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, μεταξύ 2008 και 2015, σύμφωνα με την Eurostat, τη στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στη Κύπρο το 23,3% του πληθυσμού ήταν σε κίνδυνο φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού το 2008, ή 180.000 άτομα, ποσοστό που αυξήθηκε στο 28,9%, ή 240.000 άτομα, το 2015.

Η Κύπρος είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη αύξηση μεταξύ των 15 κρατών μελών που είχαν αύξηση από το 2008 έως το 2015. Οι υψηλότερες αυξήσεις καταγράφηκαν στην Ελλάδα (από 28,1% το 2008 σε 35,7% το 2015, ή 7,6 ποσοστιαίες μονάδες), την Κύπρο (5,6 ), την Ισπανία (4,8), την Ιταλία (3,2) και το Λουξεμβούργο (3,0).

Αντίθετα, οι μεγαλύτερες μειώσεις μεταξύ των κρατών μελών για τα οποία στοιχεία είναι διαθέσιμα, παρατηρήθηκαν στην Πολωνία (από 30,5% σε 23,4%, ή -7,1 ποσοστιαίες μονάδες) και τη Ρουμανία (-6,9), τη Βουλγαρία (-3,5) και τη Λετονία (-3,3 εκατοστιαίες μονάδες).

Σε επίπεδο ΕΕ, το ποσοστό του συνολικού πληθυσμού που είναι σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού το 2015 (23,7%) ήταν παρόμοιο με το επίπεδο του 2008.

Στην Κύπρο, το ποσοστό των ατόμων που παρέμειναν σε κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις, από 15,9% το 2008, έφτασε το 16,2% το 2015. Τα άτομα με σοβαρές υλικές στερήσεις αυξήθηκαν από 9,1% το 2008 σε 15,4% το 2015 και τα άτομα ηλικίας 0- 59 που ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας, αυξήθηκαν από 4,5% το 2008 σε 10,9% το 2015.

Εν τω μεταξύ, το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα (μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) μειώθηκε στην Κύπρο από 6.024 ευρώ το 2008 σε 13.793 το 2015, ενώ το ετήσιο όριο κινδύνου φτώχειας έχει μειωθεί από 9.614 σε 8.276 για ένα μόνο ενήλικο και από €20.190 το 2008 σε €17.380 το 2015 για μια οικογένεια 4 ατόμων (δύο ενήλικες και δύο παιδιά κάτω των 14 ετών).

Συνολικά, το 2015, περίπου 119 εκατομμύρια άνθρωποι, ή το 23,7% του πληθυσμού, στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού. Αυτό σημαίνει ότι βρέθηκαν σε τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες τρεις περιπτώσεις: σε κίνδυνο φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (εισοδηματική φτώχεια), σοβαρές υλικές στερήσεις ή ζουν σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας.

Μετά από τρεις διαδοχικές αυξήσεις μεταξύ 2009 και 2012, οπότε και το ποσοστό έφτασε σχεδόν το 25%, το ποσοστό των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στην ΕΕ, έκτοτε συνεχώς μειώνεται για να επιστρέψει στο επίπεδο του 2008 (23,7%), αλλά παραμένει το 2015 υψηλότερο από ό,τι 2009 (23,3%). Η μείωση του αριθμού των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού στην ΕΕ είναι ένας από τους βασικούς στόχους της στρατηγικής “Ευρώπη 2020″.

Το 2015, περισσότερο από το ένα τρίτο του πληθυσμού ήταν σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού σε τρία κράτη μέλη: τη Βουλγαρία (41,3%), τη Ρουμανία (37,3%) και στην Ελλάδα (35,7%). Στο αντίθετο άκρο της κλίμακας, τα χαμηλότερα ποσοστά ατόμων που είναι σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού καταγράφηκαν στην Τσεχική Δημοκρατία (14,0%), τη Σουηδία (16,0%), τις Κάτω Χώρες και τη Φινλανδία (και οι δύο 16,8%), τη Δανία και τη Γαλλία (και 17,7%

Συνέδριο ΟΕΒ

Μονόδρομος η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού, σύμφωνα με ειδικούς

Λευκωσία: Άλλη μία μεταρρύθμιση, αυτή που αφορά το συνταξιοδοτικό, έχει ήδη προστεθεί στην ατζέντα της Κυβέρνησης, καθώς η υπογεννητικότητα σε συνδυασμό με τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής, και μια σειρά άλλων παραγόντων, αναμένεται ότι θα επηρεάσουν τα δημόσια οικονομικά και το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, καθιστώντας αναγκαία, μεταξύ άλλων, και την ενίσχυση του δεύτερου και τρίτου πυλώνα του συνταξιοδοτικού που αφορούν τις επαγγελματικές και ιδιωτικές συντάξεις, ώστε οι πολίτες να έχουν επιπρόσθετα συνταξιοδοτικά ωφελήματα που να καλύπτουν επαρκώς τις ανάγκες τους.

Οι προκλήσεις και οι προοπτικές του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Κύπρο, συζητήθηκαν σήμερα σε συνέδριο που διοργάνωσε η ΟΕΒ, στο συνεδριακό κέντρο Φιλοξενία, όπου και έγιναν οι πιο πάνω επισημάνσεις.

Από το 2009 λήφθηκε μια σειρά από μέτρα λόγω των δημογραφικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Κύπρος, ενώ επιπρόσθετα μέτρα επιβλήθηκαν από την Τρόικα το Δεκέμβρη του 2012, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, σημείωσε η Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ζέτα Αιμιλιανίδου σε ομιλία της, την οποία ανέγνωσε εκ μέρους της ο Διευθυντής του Τμήματος Εργασίας, Αλέξανδρος Αλεξάνδρου.

Η κ. Αιμιλιανίδου επεσήμανε ακόμα ότι λόγω της διασύνδεσης της έναρξης της ηλικίας συνταξιοδότησης με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, παράλληλα με τα μέτρα για τη βιωσιμότητα, υιοθετούνται ενεργητικές προτάσεις για να βρεθούν οι πολιτικές που θα δώσουν κίνητρα για παράταση του εργασιακού βίου, ούτως ώστε να μην επηρεαστεί η επάρκεια των συντάξεων.

Η Υπουργός ανέφερε ότι έχει επέλθει ο χρόνος για να μελετηθεί ο εκσυγχρονισμός του νομικού πλαισίου και η ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα συνταξιοδότησης, προσθέτοντας ότι πολύ πρόσφατα το Υπουργικό Συμβούλιο εξουσιοδότησε τους αρμόδιους Υπουργούς Οικονομικών και Εργασίας, να προβούν σε διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς αναφορικά με σειρά μεταρρυθμιστικών δράσεων στον τομέα των ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών και ταυτόχρονα να προχωρήσουν σε ενέργειες για ενίσχυση των δομών της εποπτείας των ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών.

Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής, η υπογεννητικότητα, οι οικονομικές συνθήκες, το θεσμικό πλαίσιο και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τη μελλοντική πορεία και αποδοτικότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, σημείωσε ο Πρόεδρος της ΟΕΒ Χρήστος Μιχαηλίδης.

Υπογράμμισε δε την ανάγκη να υπάρξει γόνιμος διάλογος για ολόκληρο το σύστημα, που να καλύπτει όχι μόνο τη βιωσιμότητα και την επάρκεια του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, αλλά και τη διαχείριση των ταμείων προνοίας και συντάξεων, την απόδοση των διάφορων συνταξιοδοτικών σχεδίων, τον οικονομικό προγραμματισμό και ιδιαίτερα το ρόλο του ιδιωτικού τομέα στη διασφάλιση επαρκών συνταξιοδοτικών παροχών.

Προωθείται μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού από την Κυβέρνηση

Ο συνδυασμός της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και των χαμηλών ποσοστών γεννητικότητας θα έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών και τη σταδιακή απομείωση του συσσωρευμένου «αποθεματικού» του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, εφόσον αποτελεί ένα από τα μέρη της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα με τον επικεφαλής της Διεύθυνσης οικονομικών μελετών και θεμάτων ΕΕ στο Υπουργείο Οικονομικών Γιώργο Παντελή.

Πέραν των συνταξιοδοτικών σχεδίων του δημοσίου τομέα, είπε, αποτελεί επιτακτική ανάγκη όπως το ευρύτερο πλαίσιο για την παροχή συντάξεων, αναμορφωθεί με βάση τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, έτσι ώστε να διασφαλίζονται τα εισοδήματα των πολιτών κατά την τρίτη ηλικία.

Παραμένουν, σημείωσε, σημαντικές αδυναμίες και προκλήσεις σε σχέση με το γενικό πλαίσιο του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Κύπρο, με τη λήψη επιπρόσθετων διαρθρωτικών μέτρων να αποτελεί μονόδρομο.

Πιο συγκεκριμένα, επεσήμανε την ανάγκη αναβάθμισης της εποπτείας των επαγγελματικών συνταξιοδοτικών ταμείων καθώς και των συνταξιοδοτικών ταμείων που προσφέρονται από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Επίσης, η ύπαρξη μεγάλου αριθμού και πολύ μικρού μεγέθους ταμείων προνοίας, παρά το μικρό μέγεθος της Κύπρου, αποτελεί τροχοπέδη στην επίτευξη οικονομιών κλίμακας, αυξάνοντας παράλληλα το κόστος για τα εμπλεκόμενα μέρη.

Πρωταρχικός στόχος της Κυβέρνησης είναι, σύμφωνα με τον κ. Παντελή, η ενίσχυση του δεύτερου και τρίτου πυλώνα που αφορά τις επαγγελματικές και ιδιωτικές συντάξεις, έτσι ώστε να παρέχονται στους πολίτες συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά ωφελήματα που να καλύπτουν με επάρκεια τις ανάγκες τους.

Πρόθεση της Κυβέρνησης, σημείωσε, είναι η προώθηση μιας συνολικής και ολοκληρωμένης μεταρρύθμισης που θα αποτελείται από τους ακόλουθους άξονες:

- Εξέταση και συζήτηση με τους εμπλεκόμενους φορείς, μεταξύ άλλων, των προϋποθέσεων σύστασης, λειτουργίας και διάλυσης ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών (ΤΕΣΠ), των φορολογικών κινήτρων και της φορολογικής μεταχείρισης των ΤΕΣΠ, του πλαισίου επενδυτικής πολιτικής, των προϋποθέσεων για αναλήψεις και δανεισμό καθώς και της μεταφοράς μεταξύ των ΤΕΣΠ.

- Προώθηση της λειτουργίας των ΤΕΣΠ για το δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, για όσους εργαζόμενους δεν καλύπτονται από το υφιστάμενο κυβερνητικό σχέδιο συντάξεων ή τα υφιστάμενα συνταξιοδοτικά σχέδιο οργανισμών δημοσίου δικαίου.

- Προώθηση της Κύπρου ως προορισμού για την ανάπτυξη και διαχείριση διασυνοριακών ΤΕΣΠ, ως νέου τομέα οικονομικής δραστηριότητας και δημιουργίας θέσεων εργασίας.

- Ενοποίηση της Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφαλιστικών Εταιρειών με το Τμήμα Εφόρου Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Παροχών, κάτω από μια εποπτική αρχή για να μπορούν να αξιοποιηθούν οικονομίες κλίμακας και να εφαρμοστούν δομές βέλτιστης διακυβέρνησης και ελαχιστοποίησης των κινδύνων.

- Κάλυψη όσο το δυνατό μεγαλύτερου ποσοστού του πληθυσμού από τα συνταξιοδοτικά ταμεία.

- Διασφάλιση της ποιότητάς τους, σε ανταγωνιστικό κόστος, που να είναι συγκρίσιμο σε διεθνές επίπεδο.

- Διαφανής διοίκηση των συνταξιοδοτικών ταμείων, διασφαλίζοντας τα συμφέροντα των μελών τους.

Ταφόπλακα στα ταμεία σύνταξης

Ο συνδυασμός των χαμηλών επιτοκίων και της αύξησης στο προσδόκιμο ζωής, έχουν τρομακτική επίδραση στα συνταξιοδοτικά συστήματα, σύμφωνα με τον Φίλιππο Μαννάρη, μέλος του Συνδέσμου Αναλογιστών Κύπρου. Εξήγησε ότι με τα σημερινά μηδενικά επιτόκια, κάθε ένας χρόνος βελτίωσης στο προσδόκιμο ζωής αυξάνει το κόστος συντάξεων κατά 5%.

«Υπάρχει τρομακτική βελτίωση στο προσδόκιμο ζωής κάτι το οποίο συμβάλλει σε προβλήματα στην οικονομική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τα πολύ ψηλά επίπεδα χρέους σε όλες τις κύριες οικονομίες, οδηγούμαστε σε περιόδους παρατεταμένων χαμηλών επιτοκίων, τα οποία σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής καθιστούν τις συντάξεις πολύ δαπανηρές κι αυτό σημαίνει ότι έχει πλέον μπει πραγματική ταφόπλακα στα ταμεία σύνταξης και το παρατηρούμε αυτό σε όλες τις κύριες αγορές. Τα ταμεία σύνταξης έχουν τελειώσει και δεν πρόκειται να επανέλθουν πίσω ποτέ», ανέφερε χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι τα συνταξιοδοτικά συστήματα στο μέλλον, σε όλες τις χώρες θα έχουν ως πυρήνα παροχές τύπου ταμείου προνοίας.

Πρόκειται, όπως είπε, για ένα παγκόσμιο φαινόμενο και παγκόσμια πρόκληση.

Στην Κύπρο, όπως ανέφερε, χρειάζεται να μαζέψει κανείς επτά φορές τον ετήσιο του μισθό στο ταμείο προνοίας για να συνταξιοδοτηθεί και μόνο 30% των συμμετεχόντων σε ταμεία προνοίας θα πετύχουν αυτό το στόχο, ενώ όσοι δεν καλύπτονται από ταμεία προνοίας μένουν σίγουρα εκτός του συγκεκριμένου στόχου.

Αναστροφή αρνητικού κλίματος στα ταμεία προνοίας

Η κρίση επηρέασε τα ταμεία με σκληρό τρόπο, επεσήμανε ο Έφορος ταμείων επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών στο Υπουργείο Εργασίας, Ανδρέας Χατζηνικολάου.

Μίλησε ωστόσο για σταδιακή αναστροφή του αρνητικού κλίματος, με τις εγγραφές νέων ταμείων να φθάνουν σήμερα τα επίπεδα πριν την κρίση και με ελάχιστες διαλύσεις ταμείων. Σήμερα λειτουργούν, όπως είπε, γύρω στα 1190, ενώ οι επενδύσεις τους είναι συντηρητικές λόγω του οικονομικού περιβάλλοντος εντός και εκτός Κύπρου. Παρατηρείται επίσης μεγαλύτερη διασπορά στις καταθέσεις τους.

Ο κ. Χατζηνικολάου αναφέρθηκε στην ευρωπαϊκή οδηγία IORP II που βρίσκεται σε τελικό στάδιο και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ σύντομα, η οποία θα περιλαμβάνει αυστηρότερες ρυθμίσεις για τη λειτουργία των ταμείων, με έμφαση στη βελτίωση της διακυβέρνησης τους, δίνοντας βάρος στους τομείς της εσωτερικής αξιολόγησης κινδύνων στα ταμεία καθώς και στη λειτουργία εσωτερικού ελέγχου. Περαιτέρω, δίνεται έμφαση στη διαφάνεια και στην καλύτερη και πιο κατανοητή πληροφόρηση προς τα μέλη των ταμείων, με σκοπό αυτές οι νέες δομές να συμβάλουν περαιτέρω στην προστασία των μελών. Η Οδηγία παρέχει ακόμα ένα βελτιωμένο πλαίσιο με σκοπό να ωθήσει περαιτέρω τη λειτουργία διασυνοριακών ταμείων.

Αναγκαία η ανάπτυξη του ρόλου των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών συστημάτων

Η Γενική Διευθύντρια της Eurolife Ltd Άρτεμις Παντελίδου επεσήμανε ότι χρειάζεται επιτακτικά η ανάπτυξη του ρόλου των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, καθώς η δυνατότητα των κρατικών συνταξιοδοτικών συστημάτων να εκπληρώσουν τη διατήρηση της μελλοντικής βιωσιμότητας και επάρκειας των συντάξεων μειώνεται διαχρονικά λόγω της δημογραφικής πίεσης.

Τα κρατικά συνταξιοδοτικά συστήματα αναμένεται να παραμείνουν από τους σημαντικούς παρόχους των συντάξεων αλλά τα ποσοστό αναπλήρωσης από αυτά τα συστήματα αναμένεται να μειωθούν, είπε.

Πηγή: philenews / ΚΥΠΕ