Ανεργία - αθλιότητα και υπονόμευση εργασιακών σχέσεων

Στόχος η απασχόληση δικαιούχων ΕΕΕ

Αντωνία Λαμπράκη Φιλελεύθερος 19-3-2017

Η άμβλυνση του προβλήματος της παρατεταμένης ανεργίας παραμένει μεγάλη πρόκληση για την κυπριακή οικονομία και, παρά τη μικρή υποχώρηση, παραμένει στο υψηλό 14,1% με 61.000 άνεργους.

Βέβαια η Κυβέρνηση προσδοκεί ότι η νέα απογείωση του τουρισμού, σε συνδυασμό με την αμυδρή αναστροφή της εικόνας στις κατασκευές και στην αγορά ακινήτων, θα επιφέρει ευεργετικές επιπτώσεις.

Συνεχής και επισταμένη είναι η προσπάθεια του υπουργείου Εργασίας στο στόχο για μείωση της ανεργίας σε μονοψήφιο ποσοστό. Η προσοχή είναι στοχευμένη, στρέφεται στη νεανική ανεργία που σκάλωσε γύρω στο υψηλό 30% (κάτω των 25 ετών) και στην ενεργοποίηση δικαιούχων του ΕΕΕ.

Με ένα νέο σχέδιο και προϋπολογισμό ύψους €6,7 εκατ. το υπουργείο Εργασίας φιλοδοξεί να εντάξει στην αγορά εργασίας 800 νέους ηλικίας 25-30 ετών.

Η φιλοσοφία που σχεδίου πανομοιότυπη με των προηγούμενων σχεδίων, ο εργοδότης λαμβάνει χορηγία για δέκα μήνες με την υποχρέωση να εργοδοτήσει τον εργαζόμενο για ακόμη δύο επιπλέον, χωρίς οικονομική στήριξη. Αυτό που ξεχωρίζει είναι το υψηλό ποσοστό, 70%, που θα επωφελείται ο εργοδότης για το μισθολογικό κόστος, με ανώτατο όριο τις €8.400. Βασική προϋπόθεση, για να συμμετάσχει ένας νέος, να είναι εγγεγραμμένος άνεργος.

Το εν λόγω σχέδιο αναμένεται σύντομα να καταθέσει η υπουργός Εργασίας Ζέτα Αιμιλιανίδου ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου προς έγκριση και ακολούθως θα προχωρήσει η προκήρυξή του. Το σχέδιο θα συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

Η δεύτερη ομάδα ανέργων στην οποία στοχευμένα εστιάζει το υπουργείο Εργασίας είναι οι δικαιούχοι του ΕΕΕ. Οι ικανοί για εργασία πρέπει να ενεργοποιηθούν, αντί να στηρίζονται από την επιδοματική πολιτική, τόνισε κατ’ επανάληψη η υπουργός Εργασίας. Βέβαια η αρμόδια υπουργός δεν τρέφει ψευδαισθήσεις, γνωρίζει ότι οι δικαιούχοι είναι μια ομάδα πολιτών που αντιμετωπίζει ιδιαίτερες δυσκολίες και «εθίστηκε» στην πολύχρονη εξάρτηση της κοινωνικής πρόνοιας και απαιτείται μεγάλη προσπάθεια να βγει κάποιος από το «κουτί». 

Για αυτή την ομάδα το υπουργείο Εργασίας προκήρυξε ένα ακόμη σχέδιο. Πρόκειται για το σχέδιο τοποθέτησης 2.000 δικαιούχων για απόκτηση εργασιακής πείρας στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα, περιλαμβανομένων των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των ΜΚΟ. Η υπουργός Εργασίας μέχρι τις 5 Απριλίου θα αναμένει τα αιτήματα των φορέων αναφορικά με τις δυνατότητές τους να παράσχουν κατάρτιση.

Η επιλογή των δικαιούχων θα γίνεται από το υπουργείο Εργασίας στη βάση κριτηρίων και των προσόντων των ανέργων. Οι δικαιούχοι θα απασχολούνται για 25 ώρες εβδομαδιαίως και η τοποθέτησή τους σε απασχόληση δεν συνεπάγεται τερματισμό του ΕΕΕ, αντίθετα θα λαμβάνουν επιπλέον 90 ευρώ μηνιαίως. 

Επίσης, για εργασία στην ξενοδοχειακή-επισιτιστική βιομηχανία αναμένεται να τοποθετηθούν από τον επόμενο μήνα οι πρώτοι δικαιούχοι ΕΕΕ οι οποίοι τυγχάνουν ταχείας κατάρτισης. Τα τελευταία στοιχεία ανέφεραν ότι περίπου 540 αιτήσεις υποβλήθηκαν για κατάρτιση που υλοποιείται με κρατική δαπάνη.

Προς όφελός τους η απασχόληση

Στελέχη του υπουργείου Εργασίας δήλωναν ότι ανάμεσα στους δικαιούχους υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη πως αν εργοδοτηθούν θα τερματιστεί η παροχή του ΕΕΕ, εξηγώντας ότι αυτό δεν ισχύει, αλλά αντίθετα η διαφορά που θα προκύπτει μεταξύ μισθού-παροχής θα τους καταβάλλεται και επιπλέον διατηρούν ωφελήματα όπως επιδότηση ενοικίου, φροντίδα παιδιών (νηπιαγωγεία) κ.λπ. Υπολογίζεται ότι 30.000 νοικοκυριά με περίπου 50.000-55.000 άτομα είναι δικαιούχοι του ΕΕΕ, εκ των οποίων η πλειονότητα είναι άτομα με αναπηρία ή χρόνιες παθήσεις. 

Επιπτώσεις στην ψυχική ευεξία

Αποδεδειγμένα επιστημονικές μελέτες δηλώνουν ότι η ανεργία αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα για την ψυχική και την σωματική ευεξία του ατόμου επισύροντας βλαπτικές επιπτώσεις, αναφέρει η Ελένη Σταύρου Κωστέα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η κ. Κωστέα διαχωρίζει τις επιπτώσεις σε τρία επίπεδα – οικονομία, κοινωνία και προσωπικό.

Στην παρέμβασή της επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις σε προσωπικό επίπεδο εξηγώντας ότι «ο άνεργος βιώνει ακύρωση των προσδοκιών του, περνά την ονομαζόμενη ανακλητική κατάθλιψη, δηλαδή το άτομο βιώνει την απώλεια της εργασίας που δεν ήταν μόνο το μέσο βιοπορισμού, αλλά και αυτοεκτίμησης και πραγμάτωσης», προσθέτοντας ότι «η ανεργία επιφέρει μείωση της αγοραστικής αξίας του νοικοκυριού, παρατηρείται αδυναμία εκπλήρωσης οικονομικών και άλλων υποχρεώσεων και γενικά η παρατεταμένη ανεργία προκαλεί δυσλειτουργία στο άτομο, στην οικογένεια και στα παιδιά, τα οποία συχνά διαβιούν σε στερητικές συνθήκες».

Πολυμορφική επισφάλεια στην αγορά απασχόλησης

«Η παρατεταμένη ανεργία είναι μέρος της μεγαλύτερης εικόνας που περιλαμβάνει όχι μόνο δραστική μείωση μισθών και ωφελημάτων, αλλά και αύξηση της εργασιακής ανασφάλειας» εκτιμά ο Γρηγόρης Ιωάννου, κοινωνιολόγος εργασίας, εξηγώντας ότι «επιφέρει αποσταθεροποίηση στην αγορά εργασίας με ενίσχυση άλλων ευέλικτων μορφών εργασίας, προσωρινής, μερικής, περιστασιακής-ορισμένου χρόνου, αυτοαπασχολούμενης με μίσθωση υπηρεσιών, ανασφάλισης κ.λπ. που καθιστούν τις συνθήκες εργασίας εξαιρετικά επισφαλείς».

Κατά τον κ. Ιωάννου, οι ποιοτικές θέσεις εργασίας σταδιακά μειώνονται, αυτό παρατηρείται και στην κυπριακή οικονομία, ενώ οι ανάγκες της οικονομίας ενδεχομένως να αυξάνονται, δηλώνει επισημαίνοντας πως «εργαζόμενοι εργάζονται μερικές Κυριακές τον μήνα, άλλοι διδάσκουν μερικές ώρες εβδομαδιαίως και κατά κανόνα δεν επωφελούνται δικαιωμάτων, ανεργιακού, ίσως ούτε ασφάλισης». 

Αναφερόμενος στην υλοποίηση σχεδίων επιδοτούμενης απασχόλησης, συμφωνεί ότι εν μέρει αυτά επέδρασαν θετικά «όμως η παρατεταμένη εφαρμογή τους εμπεριέχει κινδύνους, καθώς σταδιακά θεωρείται αποδεκτό από τον εργαζόμενο ότι οι μισθοί μπορεί να είναι €500 ή κάτι περισσότερο, η εργασία μπορεί να είναι περιστασιακή και το άτομο να νιώθει τυχερό γιατί δεν είναι ένας αριθμός στην ουρά της ανεργίας, με αποτέλεσμα να επέρχεται ένα είδος κανονικότητας της νέας κατάστασης».

Η εξέλιξη αυτή, επισημαίνει ο επιστήμονας, απορρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις και δημιουργεί πίεση επί των εργαζομένων με μεγαλύτερη υπηρεσία, οι οποίοι ίσως να είναι κατοχυρωμένοι με καλύτερους όρους εργοδότησης από τους νεοεισερχόμενους και όλο αυτό το πλέγμα συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους στις εργασιακές σχέσεις».

Άποψη συντάκτη

Η νέα κανονικότητα 
Η αντίληψη της νέας κανονικότητας στο εργασιακό πεδίο ενισχύεται στην κοινωνία. Η εργοδοσία, κρατική και ιδιωτική, τεχνηέντως καλλιεργεί ότι θα πρέπει να θεωρείται αποδεκτή η εργασία δύο Σαββατοκύριακων τον μήνα ή η περιστασιακή, με όρους που συχνά αγγίζουν το όριο του εξευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Υπό το βάρος της εργασιακής επισφάλειας, ο κοσμάκης θεωρεί εαυτόν τυχερό γιατί έχει κάποιου είδους, κάποιας μορφής και διάρκειας απασχόληση. 
Απαιτείται πολιτική βούληση, ισχυρή παρέμβαση του συνδικαλιστικού κινήματος και των εργοδοτικών οργανώσεων προς αναστροφή της αποσταθεροποιητικής πορείας των εργασιακών σχέσεων. Δεν νοείται να γίνεται λόγος για οικονομία έτοιμη προς απογείωση και η ποιοτική εργασία να αποδομείται.