Φτώχεια, μείωση και γήρανση πληθυσμού ως αποτέλεσμα της κρίσης

Μείωση 40% της αξίας του καθαρού πλούτου στα κυπριακά νοικοκυριά

Κατά 40% μειώθηκε η αξία του καθαρού πλούτου στην Κύπρο το 2014 καταγράφοντας τη μεγαλύτερη μείωση στη διάμεση αξία του πλούτου πανευρωπαϊκά, σύμφωνα με την έρευνα χρηματοοικονομικής κατάστασης και καταναλωτικών συνηθειών των νοικοκυριών σε χώρες μέλη της ΕΕ, την οποία δημοσίευσε την Παρασκευή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).

Σύμφωνα με σχετικό σημείωμα της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου (ΚΤΚ) το πιο πάνω γεγονός αποδίδεται στη σημαντική πτώση που σημειώθηκε στις τιμές των ακινήτων τα τελευταία χρόνια, αλλά και στην απομείωση των καταθέσεων το 2013.

Η σύγκριση γίνεται με τα στοιχεία του πρώτου ρεύματος της αντίστοιχης έρευνας που διεξήχθη το 2010. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 20 χώρες της ΕΕ, ενώ λήφθηκαν απαντήσεις από 84000 νοικοκυριά. Στην Κύπρο συμμετείχαν 1289 νοικοκυριά.

Ανάλογη ήταν και η πτώση του ακάθαρτου εισοδήματος των νοικοκυριών, του οποίου η διάμεση αξία σημείωσε την πιο μεγάλη μείωση από όλες τις χώρες αγγίζοντας το 34,2%, φτάνοντας στα €22 700, ως απότοκο της απότομης διόρθωσης που σημειώθηκε στους μισθούς καθώς και της αύξησης της ανεργίας. Η εξέλιξη αυτή ταξινομεί τα κυπριακά νοικοκυριά αρκετά πιο χαμηλά από την πανευρωπαϊκή διάμεση αξία που ήταν €29 200, ενώ άλλες χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα είναι η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Εσθονία και η Λετονία.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την έρευνα, μεταξύ 2010 και 2014 η διάμεση αξία των συνολικών πραγματικών περιουσιακών στοιχείων, σημείωσε στην Κύπρο πτώση κατά 34,9%, τη δεύτερη μεγαλύτερη στην Ευρώπη μετά την Ελλάδα (35,9%), κάτι που οφείλεται στη σημαντική πτώση στις τιμές των ακινήτων. Τα αποτελέσματα της έρευνας φανερώνουν ότι η διάμεση αξία της άλλης ακίνητης περιουσίας μειώθηκε κατά 32,7% και η διάμεση αξία της κύριας κατοικίας μειώθηκε κατά 22,1%.

Όσον αφορά το ποσοστό ιδιοκτησίας πραγματικών περιουσιακών στοιχείων, και αυτό σημείωσε πτώση μεταξύ 2010 και 2014. Η μεγαλύτερη μείωση σημειώθηκε στην κατοχή ακίνητης περιουσίας πέραν της κύριας κατοικίας (5,7%) και στην κύρια κατοικία (3,2%). Σε ονομαστικούς αριθμούς, η αξία της άλλης ακίνητης περιουσίας πέραν της κύριας κατοικίας μειώθηκε περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη συνιστώσα, εξέλιξη η οποία σε συνάρτηση και με την πτώση στην ιδιοκτησία που παρατηρείται, πιθανόν να υποδηλοί πως τα νοικοκυριά προχώρησαν με πωλήσεις ακίνητης περιουσίας πέραν της κύριας κατοικίας για κάλυψη των αναγκών τους.

Μείωση στα χρηματοοικονομικά στοιχεία των νοικοκυριών

Μείωση σημειώθηκε στα νοικοκυριά που είχαν οποιοδήποτε χρηματοοικονομικό στοιχείο κατά 5,2 ποσοστιαίες μονάδες, με την Κύπρο να σημειώνει την πιο μεγάλη πτώση μεταξύ των χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα.

Συγκεκριμένα σημειώθηκε μείωση 5 μονάδων στα νοικοκυριά που είχαν καταθέσεις και ακόμη πιο μεγάλη μείωση κατά 26,1 μονάδες στα νοικοκυριά τα οποία κατείχαν εθελοντικά σχέδια σύνταξης/ασφάλειες ζωής. Τα κυπριακά νοικοκυριά κατατάσσονται πλέον τρίτα από το τέλος στην κατοχή χρηματοοικονομικών στοιχείων.

Το παράδοξη που συμβαίνει όσον αφορά την αξία των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων στην περίπτωση της Κύπρου, είναι ότι ενώ παρατηρείται σημαντική μείωση στην αξία των συνολικών χρηματοοικονομικών στοιχείων (-33%), πράγμα το οποίο είναι φυσιολογικό λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα του 2013, στις καταθέσεις παρατηρείται σημαντική αύξηση, σχεδόν διπλασιασμός. Το γεγονός αυτό μπορεί να επεξηγηθεί από την τεράστια μείωση κατά 42,2% στη διάμεση αξία των εθελοντικών σχεδίων σύνταξης/ασφαλειών ζωής, τις οποίες τα νοικοκυριά πιθανότατα επέλεξαν να ρευστοποιήσουν και να διατηρήσουν σε μορφή καταθέσεων, έτσι ώστε να μπορούν να τα αξιοποιήσουν για συμπλήρωση του χαμένου εισοδήματος. Επίσης στο αποκορύφωμα της κρίσης, πολλά ταμεία προνοίας έτυχαν αναδιοργάνωσης και αναδιάρθρωσης, με τα συσσωρευμένα υπόλοιπα να διαμοιράζονται σε κάθε δικαιούχο.

Πτώση και στις πιστωτικές υποχρεώσεις

Σχετικά με τις πιστωτικές υποχρεώσεις, σημειώθηκε πτώση 6,3 μονάδων στα νοικοκυριά που είχαν οποιοσδήποτε μορφής χρέος , το οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο συμψηφισμό των καταθέσεων και δανείων λόγω της εξυγίανσης με ίδια μέσα της Λαϊκής Τράπεζας, καθώς επίσης και στην απουσία νέων δανείων στην αγορά. Μεγάλη μείωση κατά 10,9% καταγράφηκε στη κατοχή μη-ενυπόθηκων δανείων, τα οποία μπορούν να θεωρηθούν και καταναλωτικά, που υποδηλώνει ότι τα νοικοκυριά γίνονται πιο φειδωλά στο δανεισμό για περιστασιακές αγορές.

Παρά τη μείωση στα νοικοκυριά που έχουν χρέος, η διάμεσος αξία των συνολικών υποχρεώσεων των νοικοκυριών σημειώνει αύξηση κατά 17,7%, το οποίο πιθανότατα να υποδηλοί την αποπληρωμή δανείων χαμηλής ή μεσαίας αξίας, καθώς και την επιβάρυνση με υψηλό δανειστικό επιτόκιο, που έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση αποπληρωμής του χρέους. Συγκεκριμένα, η πιο μεγάλη αύξηση, τόσο σε αξία όσο και σε ποσοστό (46,3%), σημειώθηκε στα ενυπόθηκα δάνεια ακινήτων εκτός της κύριας κατοικίας.

evrokerdos

Η οικονομική κρίση έφερε μείωση και γήρανση του πληθυσμού

Η Κύπρος μέσα από αριθμούς – Η οικονομική κρίση τα άλλαξε όλα

Λευκωσία: Η ετήσια έκθεση της Στατιστικής Υπηρεσίας καταγράφει το προφίλ της κυπριακής κοινωνίας μέσα από τους αριθμούς. Ο πληθυσμός της Κύπρου στο τέλος του 2015 ανερχόταν σε 848.300 άτομα, εκ των οποίων οι 412.700 είναι άνδρες και οι 435.600 είναι γυναίκες. Είναι ενδιαφέρουσα η διακύμανση του πληθυσμού όπως καταγράφεται μέσα από τα στοιχεία.
 
Χαρακτηριστική είναι η μείωση του πληθυσμού σε σχέση με το 2012, χρονιά κατά την οποία, ο πληθυσμός έφθανε τις 865.900. Η μείωση, όπως είναι γνωστό μέσα από τις δημογραφικές εκθέσεις της Στατιστικής Υπηρεσίας, οφείλεται στη μετανάστευση από την Κύπρο προς άλλες χώρες.
 
Γεγονός που δεν είναι άσχετο με την οικονομική κρίση, καθώς μετά το κούρεμα καταθέσεων οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης ήταν ιδιαίτερα αντιληπτές στον κόσμο. Με αποτέλεσμα, πολλοί να αναχωρήσουν από την Κύπρο με προορισμό άλλες χώρες για αναζήτηση καλύτερης τύχης. Μεγάλο μέρος αυτών που έφυγαν βέβαια είναι μετανάστες που εργάζονταν στην Κύπρο, οι οποίοι μη έχοντας πλέον δουλειά, είτε επαναπατρίστηκαν, είτε αναζήτησαν αλλού την τύχη τους.
 
Το 2014, ο πληθυσμός έφτασε τις 847.000, που ήταν και ο λιγότερος των τελευταίων χρόνων, ενώ πέρσι, σημείωσε μετά από αρκετό καιρό, μικρή αύξηση.
 
Αξιοσημείωτο στοιχείο είναι και η ηλικιακή κατανομή πληθυσμού, καθώς μέσα από τους αριθμούς, διαφαίνεται και η γήρανση του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, η ηλικιακή ομάδα ατόμων μέχρι 14 ετών αποτελεί το 16,4% του πληθυσμού, την ίδια ώρα που η ηλικιακή ομάδα των 65 ετών και άνω είναι στα 15,1%. Δηλαδή περίπου στα ίδια επίπεδα. Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία εάν το δούμε και σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Είναι ενδεικτικό ότι τα άτομα 65 ετών και άνω το 2014 αποτελούσαν το 14,6%, το 2013 το 13,9% και το 2012 το 13,2%. Βλέπουμε δηλαδή να καταγράφει μια αύξηση ο πληθυσμός αυτής της ηλικιακής ομάδας. Η οποία οφείλεται, βέβαια, και στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
 
Παράλληλα, σε αντιστοιχία, η ηλικιακή ομάδα μέχρι τα 14 έτη παραμένει σταθερή. Η ομάδα των 15-64 ετών φτάνει το 68,5%. Όσον αφορά στο προσδόκιμο ζωής, έφτασε τα 83,5 χρόνια για τις γυναίκες και τα 79,8 χρόνια για τους άνδρες.
 
Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός
 
Ανησυχητικά ψηλά παραμένουν τα στοιχεία που αφορούν τον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Λόγω των συνεπειών της οικονομικής κρίσης, το ποσοστό αυτό παραμένει αυξημένο, καταγράφοντας μάλιστα και αυξητικές τάσεις. Συγκεκριμένα, το ποσοστό κινδύνου φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού για το 2015 έφτασε το 29,9%, με τις γυναίκες να έχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο σε σχέση με τους άνδρες. Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά καθαρά μόνο το ποσοστό κινδύνου φτώχειας.
 
Αξιοσημείωτα επίσης είναι τα στοιχεία που δείχνουν ότι ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού στερείται βασικά αγαθά. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 2015, ποσοστό 15,4% του πληθυσμού στερείται τουλάχιστον τέσσερα είδη και υπηρεσίες από τις εννιά διαστάσεις της υλικής στέρησης. Επίσης, ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού ζει σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείχτη έντασης εργασίας. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 10,9%, καταγράφοντας σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2012 που ήταν μόλις στο 6,5%.
 
Τέλος, όσον αφορά την καθυστέρηση στην αποπληρωμή του δανείου για την πρώτη κατοικία, ή του ενοικίου, ή των πάγιων λογαριασμών του ή τις δόσεις άλλων δανείων λόγω οικονομικών δυσκολιών, παρατηρείται η εξής διακύμανση. Το 2012 το ποσοστό ήταν στο 31,5% και το 2013 χρονιά του κουρέματος έφτασε το 33,6% και το 2014 ανέβηκε στο 34,2%. Το 2015, ωστόσο, υποχώρησε και πάλι στο 31,6%.
 
ΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΠΤΩΣΗ Η ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ
 
Σημαντικά στοιχεία ωστόσο ενός πληθυσμού αποτελούν και η γονιμότητα, η θνησιμότητα, αλλά και οι γάμοι και τα διαζύγια. Στοιχεία τα οποία εκτός από την εξέλιξη του πληθυσμού, δείχνουν και τις κοινωνικές συμπεριφορές ενός λαού, όπως αυτές εξελίσσονται στο πέρασμα του χρόνου. Συγκεκριμένα, το 2015 είχαμε 9.170 γεννήσεις, οι οποίες ήταν και οι λιγότερες των τελευταίων χρόνων. Οι γεννήσεις καταγράφουν μια σταθερή μείωση.
 
Είναι ενδεικτικό ότι το 2012, ο αριθμός των γεννήσεων ήταν 10.161, το 2013 9.341 και το 2014 9.258. Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας, το οποίο δείχνει και τη φυσική ανανέωση ενός πληθυσμού, παραμένει σταθερά μειωμένο και κάτω του 2,1 που είναι το ελάχιστο που απαιτείται για την ανανέωση του πληθυσμού. Το ποσοστό γονιμότητας ήταν για το 2015 στο 1,3.
 
Το 2015 καταγράφηκαν επίσης 5.859 θάνατοι, οι οποίοι ήταν και οι περισσότεροι τα τελευταία χρόνια. Αυτό έφερε και αύξηση του καθαρού ποσοστού θνησιμότητας, το οποίο έφτασε το 6,9 θανάτους ανά 1.000 κατοίκους. Μικρή αύξηση παρουσίασε επίσης και το ποσοστό βρεφικής θνησιμότητας, το οποίο έφτασε το 2,7 θάνατοι βρεφών ανά 1.000 γεννήσεις.
 
Εδραιώνεται η αστυφιλία 
 
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γεωγραφική κατανομή του πληθυσμού. Μεγαλύτερη πληθυσμιακά επαρχία παραμένει η Λευκωσία με πληθυσμό 330.000, ενώ ακολουθεί η Λεμεσός με 237.000, η Λάρνακα στη συνέχεια με 144.000, στη συνέχεια η Πάφος με 90.200 και τέλος η ελεύθερη Αμμόχωστος με 46.900. Αντίστοιχη βέβαια είναι και η κατανομή του αριθμού των νοικοκυριών ανά επαρχία. Παρατηρείται επίσης μια σταθερή πλειοψηφία στον αστικό πληθυσμό, ο οποίος αποτελεί το 67,2% του συνολικού πληθυσμού της Κύπρου.
 
Γράφει: Φρίξος Δαλίτης